nie, 26 sty 2025, 7:23 CET, NY 1:23, Londyn 6:23, Tokio 15:23, ^SPX -0.29% | Przegląd wiadomości (Depesze Wszystkie) | |
Szczecin - Banknoty solidarnościowe z lat 80. na wystawie Przystanku Historia IPN
PAP - Biznes
12 gru 2024, 22:11
12.12.2024, Szczecin (PAP) - Drukowane przez działaczy Solidarności "cegiełki banknotopodobne" zaprezentował w czwartek szczeciński oddział IPN. O historii niezwykłych banknotów opowiadał m.in. właściciel kolekcji - Przemysław Ziemba, prezes Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego.Wystawę "Banknoty opozycji antykomunistycznej w Polsce z lat 80. XX wieku" i spotkanie z numizmatykami IPN zorganizował kilka godzin przed 43. rocznicą wprowadzenia stanu wojennego. Gośćmi wydarzenia, z cyklu "Przystanek Historia", byli Przemysław Ziemba, prezes Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego, właściciel unikalnej kolekcji solidarnościowych banknotów, oraz autor jedynego katalogu takich banknotów Zbigniew Bartkowiak (PTN, Poznań)."Tak naprawdę są to cegiełki banknotopodobne. Wyglądem przypominały banknoty obiegowe, polskie czy zagraniczne, np. dolary, więc przez kolekcjonerów są nazywane banknotami" - wyjaśnił Ziemba. "Służyły pozyskiwaniu środków na działalność opozycyjną, ale miały też inny cel: podnieść społeczeństwo na duchu. Szczególnie banknoty satyryczne cieszyły się dużą popularnością" - dodał.Wytwarzanie banknotów przez środowiska opozycyjne PRL zaczęło się po wprowadzeniu stanu wojennego, 13 grudnia 1981 r. Dziś najcenniejsze są te, które powstały w ośrodkach internowania, takich jak np. Zabrze - Zaborze, warszawska Białołęka, Strzebielinek w woj. pomorskim."Banknoty wykonywane w stanie wojennym są w całości "hand made", począwszy od matryc. Farba to tusz z długopisów czy mazaków" - zaznaczył Bartkowiak.W katalogu wydanym kilkanaście lat temu Bartkowiak wskazał 68 typów i 136 odmian solidarnościowych banknotów. Wśród nich są zwykłe obiegowe banknoty z czasów PRL opieczętowane symbolami i hasłami Solidarności, ale najciekawsze są projekty imitujące ówczesne setki czy pięćdziesiątki.Można je podzielić na dwie grupy: patriotyczno-religijne, z wizerunkami Jana Pawła II, Lecha Wałęsy, ks. Jerzego Popiełuszki, marszałka Józefa Piłsudskiego; i satyryczne z podobiznami gen. Wojciecha Jaruzelskiego, Jerzego Urbana (ówczesnego rzecznika rządu), premiera Mieczysława Rakowskiego. Nazywały się "guany", "zomole", "czerwońce", "pierdole", "jaruzele", "urbany". "Nazwy satyryczne były wymyślane, żeby przyciągnąć uwagę" - podkreślił Ziemba.Cegiełki wytwarzane w podziemiu miały ilustrować szarą, PRL-owską rzeczywistość. "Na banknotach są kolejki, są kartki [na żywność]. Na reprodukcji banknotu o nominale 5000 zł wyemitowanego przez Grupę Oporu Solidarni jest hasło: Nie kupisz za to nawet trampek na lato" - przypomniał Bartkowiak.Na niektórych banknotach są dopiski, wyjaśniające cel ich emisji - pomoc represjonowanym, wsparcie podziemnej "S".W kolekcji zaprezentowanej w Szczecinie były też banknoty wykonane na papierze toaletowym i na folii aluminiowej oraz +papierowa moneta+, prawdopodobnie z któregoś obozu dla internowanych. Rarytasem w zbiorach prezesa PTN jest wydrukowany we Francji banknot 500 zł z Tadeuszem Kościuszką przerobionym na Jaruzelskiego i podpisem "Ja ruski Wojtek". Są również banknoty z sygnaturą nadaną po zarekwirowaniu przez milicję nielegalnej produkcji, banknoty próbne (z literką "p") i +potrójny+ banknot z Lechem Wałęsą, który w latach 80. XX w. wyemitowała Solidarność Ziemi Kutnowskiej."Banknoty były zwykle drukowane po trzy, po cztery na arkuszach i później cięte" - objaśnił Ziemba. Jego kolekcję zapoczątkowały banknoty podarowane przez opozycjonistę z Radomia, ś.p. Andrzeja Jaworskiego. Prezes PTN podkreślił, że historyczna i emocjonalna wartość pamiątek po Solidarności jest większa niż ceny na aukcjach. Niektóre banknoty wyceniane są dziś na tysiące złotych. Natomiast te drukowane w tysiącach egzemplarzy można kupić już za 20 zł.Numizmatycy, podczas spotkania w Szczecinie, podkreślali, że trudno jest ustalić miejsce drukowania solidarnościowych banknotów, nazwiska ich projektantów i drukarzy. Były one wytwarzane chałupniczo, w tajnych drukarniach, najczęściej techniką sitodruku."Wzory były powielane, ale sam banknot mógł inaczej wyglądać. Inna farba, inne klisze. Papier listowy, koperty, papier kredowy. Grubszy, cieńszy" - zaznaczył Bartkowiak.Solidarnościowe banknoty powstawały do 1988 r. kiedy wyemitowano tzw. stówkę-kryzysówkę."Banknoty emitowane przez Solidarność miały zapewnić fundusze na funkcjonowanie związku, na wsparcie rodzin represjonowanych opozycjonistów" - wyjaśnił Marcin Łatacz, naczelnik oddziałowego biura edukacji IPN w Szczecinie. "Pokazywały też, że mimo wprowadzenia stanu wojennego Solidarność nie została złamana. Jej struktury zeszły do podziemia i nadal funkcjonowały". (PAP)tma/ aszw/
Zamieszczone na stronach internetowych portalu Stooq materiały sygnowane skrótem "PAP" stanowią element Serwisu Informacyjnego PAP, będącego bazą danych, którego producentem i wydawcą jest Polska Agencja Prasowa SA z siedzibą w Warszawie. Chronione są one przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Powyższe materiały wykorzystywane są przez Stooq na podstawie stosownej umowy licencyjnej. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, jest zabronione.
RSS
| | |
|
|
